Hellenic Dermatological Pages

5.ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΩΝ ΠΥ ΣΤΗ ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

Στην ενότητα αυτή θα αναφερθούμε στη χρήση των ΠΥ στην εκπαίδευση και στην καθημερινή δερματολογική πράξη. Δεν θα επεκταθούμε στις εφαρμογές τους στο εργαστήριο και στην έρευνα, αντικείμενα πιθανώς μελλοντικής αρθρογραφίας μας.

Ο μικρός όγκος των ΠΥ καθώς και οι προσιτή τιμή τους έχουν προκαλέσει το ενδιαφέρον για τη χρησιμοποίησή τους στο χειρισμό πληροφοριών και στον τομέα της δερματολογίας. Η εφαρμογή όμως αυτής της καινούργιας τεχνολογίας έχει καθυστερήσει πολύ, σε σχέση με τις γρήγορες εξελίξεις στην επιστήμη των υπολογιστών. Στις ΗΠΑ, από τα τέλη της δεκαετίας του '60 άρχισαν να γίνονται προσπάθειες, μέσω του "Εθνικού Προγράμματος για τη Δερματολογία" (National Program for Dermatology), να αξιοποιηθεί η πρόκληση της νέας αυτής δυνατότητας στην εκπαίδευση και την πληροφόρηση (2). Από τις πρώτες συζητήσεις που άρχισαν να γίνονται, φάνηκε η κοινή ανάγκη της ύπαρξης μιας υπηρεσίας αναζήτησης βιβλιογραφίας μέσω ΠΥ. Το αποτέλεσμα ήταν το DermLit, μια βιβλιογραφική βάση δεδομένων, η οποία περιείχε τους τίτλους, τις περιλήψεις και τους συγγραφείς άρθρων από τέσσερα δερματολογικά περιοδικά (Arch Dermatol, J Invest Dermatol, Cutis, Br J Dermatol.) (3). Aκολούθησαν διάφορα προγράμματα αρχειοθέτησης ασθενών, συνταγογράφησης, διάγνωσης, θεραπείας πρόγνωσης κ.ά. Στις ΗΠΑ σήμερα, ο δερματολόγος έχει στην διάθεσή του μεγάλη ποικιλλία δερματολογικού λογισμικού (πίν.2)

Αναζήτηση βιβλιογραφίας: Η βιβλιογραφική βάση δεδομένων είναι ένα αναγνώσιμο από ηλεκτρονικό υπολογιστή αρχείο, που περιέχει βιβλιογραφικά στοιχεία από επιστημονικές εργασίες που έχουν δημοσιευθεί σε έναν ή περισσότερους τομείς μιας επιστήμης. Σήμερα, διατίθενται διεθνώς περίπου 2500 data bases, που καλύπτουν όλα τα γνωστικά αντικείμενα της επιστήμης και της τεχνολογίας και των οποίων το περιεχόμενο αντλείται από περιοδικά, βιβλία, διατριβές, ανακοινώσεις σε επιστημονικά συνέδρια κ.ά. Η πρόσβαση στις βάσεις αυτές μπορεί να γίνει μέσω του modem και του κατάλληλου προγράμματος επικοινωνίας, που εύκολα μπορεί να προμηθευθεί ο ενδιαφερόμενος. Εκτός από τις βάσεις γενικής ιατρικής βιβλιογραφίας (Medline, Colleague κ.ά) , ο δερματολόγος μπορεί να γραφεί συνδρομητής και να έχει πρόσβαση σε data bases με άρθρα από το σύνολο του δερματολογικού περιοδικού τύπου.

DERM / MLS (4): είναι βιβλιογραφική βάση δεδομένων που περιέχει αποσπάσματα και άρθρα από 31 περιοδικά δερματολογίας και από 13 περιοδικά γενικής ιατρικής που ενδιαφέρουν τους δερματολόγους. Η DERM/MLS αποτελεί μέρος ενός συνόλου από βάσεις δεδομένων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων της Αμερικανικής Ακαδημίας Δερματολογίας (AAD), γνωστού σαν DERM / INFONET: (DERMatology INFOrmation NETwork) (5). Εκτός από την αναζήτηση πληροφοριών, το DERM/INFONET περιλαμβάνει ακόμα:

Θεραπεία (DERM / Rx) (6) : Το πρόγραμμα αυτό χρησιμεύει ως οδηγός για τη θεραπευτική αντιμετώπιση 1200 δερματολογικών νόσων, ενώ ταυτόχρονα παρέχει βιβλιογραφικές αναφορές για κάθε θεραπευτική στρατηγική. Τελευταία, έχει κυκλοφορήσει και σε δισκέτες.

Φαρμακολογία (DERM / USP, DERM / FARM) (5,7) : Πρόκειται για φαρμακολογική βάση δεδομένων. παρέχει πληροφορίες για το είδος του φάρμακου, τις ενδείξεις, μηχανισμό δράσης, ανεπιθύμητες ενέργειες, δοσολογία, αντενδείξεις, ακόμα και οδηγίες που πρέπει να δοθούν στον ασθενή. Περιέχει όλα τα φάρμακα που κυκλοφορούν (όχι μόνο τα δερματολογικά).

Βάση δεδομένων για αλλεργιογόνα/Δερματίτιδα εξ επαφής (5) : Περιλαμβάνει όλα τα προϊόντα γενικής και βιομηχανικής χρήσης, που είτε περιέχουν είτε όχι ειδικά αλλεργιογόνα.

Πρόγνωση μελανώματος (5) : Μετά την εισαγωγή στον ΠΥ στοιχείων, όπως ηλικία, εντόπιση και εμφάνιση του όγκου, κλινικό στάδιο, πάχος Breslow, επίπεδο Clark κ.ά, παρέχεται το ποσοστό 2ετούς και 5ετούς επιβίωσης. Το πρόγραμμα κυκλοφόρησε πρόσφατα και σε δισκέτες.

ICD / CPT codes (5) : Είναι πρόγραμμα που παρέχει πληροφορίες για την ταξινόμηση και την ορολογία διαφόρων νοσημάτων. (ICD= International Classification System, CPT= Current Procedure Terminology).

Δερματολογικά quiz (5) : Το πρόγραμμα κάνει διάφορες ερωτήσεις. Αν δοθεί λάθος απάντηση, ο ΠΥ δίνει διορθωτικές πληροφορίες ούτως ώστε ο χρήστης να καταλάβει γιατί η απάντηση ήταν λανθασμένη και βέβαια ποιά είναι η σωστή απάντηση.

Διαγνωστικά προγράμματα : Είναι ο τομέας με το μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Το 1974, οι Hadley et al παρουσίασαν ένα πρόγραμμα που σκοπό είχε να βοηθήσει στην διάγνωση εμπύρετων εξανθημάτων (8). Το πρόγραμμα δοκιμάσθηκε στο Βeth Israel Hospital και στο Childrens Hospital Medical Center, σε ασθενείς που εισήγοντο με εξάνθημα και εμπύρετο. Η διαγνωστική ακρίβεια του προγράμματος έφθανε το 65% των ασθενών, ποσοστό πολύ ικανοποιητικό, αν σκεφθούμε το πόσο νωρίς παρουσιάσθηκε και πόσο λίγα δεδομένα απαιτούσε. Το 1976, έκανε την εμφάνισή του το MYCIN , ένα πρόγραμμα για τη διάγνωση και θεραπευτική αντιμετώπιση των λοιμώξεων (9). Χρησιμοποιήθηκε στη ρουτίνα μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του '80 με καλά αποτελέσματα.

Το DIAG, που παρουσιάσθηκε από τους Haberman et al (10), χρησιμοποιείται από το 1982 στις δερματολογικές κλινικές του Πανεπιστημίου του Τορόντο. Η διαγνωστική του ακρίβεια είναι πολύ μεγάλη και συμπεριλαμβάνει μέσα σε μια μικρή διαφορική διάγνωση την ζητούμενη νόσο στο 94% των περιπτώσεων. Το πρόγραμμα δεν απαιτεί μεγάλες λεπτομέρεις για να κάνει τη διάγνωσή του. Για παράδειγμα, το πολύ χαρακτηριστικό -"σαν κολλάρο"- λέπι της ροδόχροης πιτυρίασης, δεν χρειάζεται κατά την εισαγωγή των δεδομένων.

'Αλλα πιο πρόσφατα διαγνωστικά προγράμματα είναι, το DERM / DDX (της AAD) (9), το CLINDERM (11), το AI / DERM (διάγνωση όγκων δέρματος) (9), το TEGUMENT (ιστοπαθολογική διάγνωση) (9), κ.ά.

Εγιναν ίσως φανερές οι δυνατότητες επικοινωνίας και εκπαίδευσης που έχουμε με τον ΠΥ μας. Ενα modem και το κατάλληλο πρόγραμμα επικοινωνίας (και φυσικά η ανάλογη ...συνδρομή), φαίνεται ότι μπορεί να λύσουν πολλά από τα καθημερινά προβλήματά μας. Οι δυνατότητές μας όμως δεν σταματούν εδώ (πίν. 3). Πολύ εύκολα, μπορούμε να γράψουμε και να επεξεργασθούμε ένα άρθρο ή μια εργασία, να δημιουργήσουμε slides, να ενσωματώσουμε φωτογραφίες με το scanner στα κείμενά μας, να γίνουν μαθηματικοί υπολογισμοί και στατιστικές αναλύσεις. Με κάποια ...ενίσχυση του προϋπολογισμού μας, οι δυνατότητές μας φτάνουν στο να αποθηκεύουμε εικόνες μεγάλης ευκρίνιας στο σκληρό δίσκο, μέσω βιντεοκάμερας (πχ. παρακολούθηση ασθενών) (12).

Δυστυχώς στην Ελλάδα από πλευράς λογισμικού δεν υπάρχει κάποιο πρόγραμμα διαγνωστικό ή θεραπευτικό. Γίνεται μια προσπάθεια σχεδίασης ενός προγράμματος αρχειοθέτησης ασθενών με ενσωματωμένη βοήθεια στην διαφορική διάγνωση. Στο Νοσοκομείο "Α. Συγγρός", υπάρχει CD-ROM και η βιβλιογραφική βάση δεδομένων Medline, όπου παρατίθενται άρθρα από ιατρικά περιοδικά των ετών 1987-1990. Πρόσβαση μέσω modem δεν είναι δυνατή, λόγω του ότι δεν υπάρχει το ανάλογο πρόγραμμα επικοινωνίας και διότι βεβαίως ο ΠΥ δεν παραμένει συνεχώς σε λειτουργία.