Η ψωρίαση είναι ίσως ένα από τα πιο γνωστά δερματολογικά νοσήματα, μετά τα εκζέματα και τις ακμές. Αφορά το 2-3% του γενικού πληθυσμού και είναι άρα συχνότατο. Στην αιτιοπαθογένειά του μεγάλο ρόλο παίζει η κληρονομικότητα. Παράγοντες που το επιδεινώνουν θεωρούνται ο ψυχολογικός, η κατανάλωση οινοπνεύματος και το κάπνισμα.
Για να έχετε άποψη για την κλινική εικόνα της νόσου, επισκεφτείτε τον δερματολογικό μου άτλαντα στο http://www.hellenicdermatlas.com.
Είναι ένα νόσημα που η κλινική του πορεία είναι εντελώς απρόβλεπτη, χρόνια, με υφέσεις και εξάρσεις. Μπορεί να πρωτοεμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Οι ερυθηματολεπιδώδεις πλάκες μπορεί να προκαλέσουν μεγάλη ψυχολογική επιβάρυνση στον ασθενή, με αποτέλεσμα ο δείκτης ποιότητας ζωής των ψωριασικών, να είναι χειρότερος και από αυτόν άλλων σοβαρών ομάδων όπως εμφραγματιών. Θυμάμαι μια ασθενή που μου είχε στείλει ένα συγκλονιστικό mailαπό την Αθήνα. Ηταν δασκάλα και ψωριασική. «Παρακαλώ το Θεό» μου έγραφε, «να μου πάρει τη ψωρίαση και να μου δώσει σάκχαρο κι ας κάνω ενέσεις κάθε μέρα στο σπίτι μου να μη με βλέπει κανείς». Παρακαλούσε δηλαδή να εξαφανιστεί η ψωρίαση και να πάρει τη θέση της ένα δυνητικά θανατηφόρο νόσημα! Το ότι τα δερματικά νοσήματα ΦΑΙΝΟΝΤΑΙ, είναι πολύ στρεσσογόνο και «ταμπού» για τη μεγάλη πλειοψηφία των ασθενών.

Οι ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ είναι φυσικά συντηρητικές, εφόσον μιλάμε για ένα γονιδιακής προελεύσεως νόσημα. Τις διακρίνουμε σε :

Τοπικές:

Βιταμίνη D (calcipotriol, ©Cipocal)
Βιταμίνη D σε συνδυασμνό με κορτικοστεροειδή (calcipotriol+betamethasone, ©Enstilar, ©Xamiol),
Κορτιζονούχες κρέμες ή φτιαχτές (γαληνικά σκευάσματα). Κλασσικές.
Μη κορτιζονούχα σκευάσματα (αναστολείς καλσινευρίνης): Pimecrolimus (©Elidel) και Τacrolimus (©Protopic). Εχουν σημαντική θέση στην δική μου συνταγογραφία σε ότι αφορά εντοπίσεις σε ευαίσθητες περιοχές (πτυχές, πρόσωπο, δηλ. στην ανάστροφη ψωρίαση και το πρόσωπο και γεννητικά όργανα, όπου οι κορτιζονούχες προκαλούν συχνά ανεπιθύμητες ενέργειες)

Φωτοθεραπείες

Δεν είναι απόλυτα γνωστός ο τρόπος δράσης της υπεριώδους ακτινοβολίας στο δέρμα, ωστόσο είναι γνωστό ότι το φυσικό φως και οι διάφορες μορφές θεραπείας με UV ακτινοβολία μπορούν να βελτιώσουν την ψωρίαση. Η UV ακτινοβολία χρησιμοποιείται για τη θεραπεία μέτριων προς σοβαρών περιπτώσεων ψωρίασης, οι οποίες παρουσιάζουν ανθεκτικότητα στις τοπικές κρέμες και αλοιφές. Η φωτοθεραπεία συνήθως πραγματοποιείται σε δερματολογικές κλινικές. Υπάρχουν διαφορετικά είδη θεραπείας με υπεριώδη ακτινοβολία (UV):
Θεραπεία UVB Η θεραπεία πραγματοποιείται σε θάλαμο ακτινοβολίας, ενώ απαιτούνται προστατευτικά γυαλιά και άλλα προστατευτικά μέσα. Το δέρμα εκτίθεται σε UVB ακτινοβολία για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Η θεραπεία με UVB ακτινοβολία θα πρέπει να πραγματοποιείται από έμπειρο δερματολόγο. Οι περισσότεροι ασθενείς χρειάζονται 18-30 θεραπείες προκειμένου να έχουν το μέγιστο θεραπευτικό αποτέλεσμα.
Θεραπεία PUVA (φωτοχημειοθεραπεία). Η θεραπεία PUVA είναι ο συνδυασμός της έκθεσης σε UVA ακτινοβολία και σε φωτοευαισθητοποιητικό παράγοντα (χορηγείται ξεχωριστά). Η θεραπεία PUVA είναι αποτελεσματική, ωστόσο πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι η παρατεταμένη χρήση της αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του δέρματος.
Θεραπεία στενού φάσματος UVB ή φωτοθεραπεία με laser: αυτές τις θεραπείες, η UV ακτινοβολία εκπέμπει σε πιο στενό φάσμα μήκους κύματος. Η στενού φάσματος UVB είναι περισσότερο αποτελεσματική από την UVB (ευρέως φάσματος).
Το καλοκαίρι λοιπόν στη θάλασσα και τον ήλιο, το 90% των ασθενών βελτιώνεται ενώ το 10% επιδεινώνεται.

ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΕΣ (Ο όρος «συστηματική» αναφέρεται στην οδό χορήγησης της θεραπείας, η οποία φθάνει στα κύτταρα μέσω της κυκλοφορίας του αίματος). Αυτές θα τις διαιρούσα σε ΚΛΑΣΣΙΚΕΣ και ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ.
Οι κλασσικές συμπεριλαμβάνουν συνήθως την methotrexate, acitretin (©Neotigason) και κυκλοσπορίνη (©SandimunNeoral). Δεν τις χρησιμοποιώ εδω και χρόνια.
ΟΙ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ είναι η τελευταία εξέλιξη στη θεραπεία των μέτριων και βαριών μορφών ψωρίασης.
Οι βιολογικοί παράγοντες παράγονται από ζωντανά κύτταρα και δρουν στο ανοσοποιητικό σύστημα. Οι βιολογικές θεραπείες είναι πρωτεΐνες και ελέγχουν κάποια από τα κύτταρα που εμπλέκονται στο μηχανισμό της παθογένειας της ψωρίασης ή μπλοκάρουν κάποιες ουσίες που λέγονται κυτοκίνες και είναι υπεύθυνες για την πρόκληση της φλεγμονής.
Κάποιες βιολογικές θεραπείες εφαρμόζονταν ήδη για αρκετά χρόνια σε άλλες παθήσεις (ρευματοειδής αρθρίτιδα κλπ.).
Εφεραν κυριολεκτικά την επανάσταση στην θεραπεία της Ψωρίασης.

Etanercept (© ENBREL), χορηγείται σε δόση 25 ή 50 mgr, υποδορίως, δυο φορές την εβδομάδα είτε από τον ασθενή που έχει εκπαιδευτεί είτε απο τον δερματολόγο. Η ανταπόκριση είναι γρήγορη με σημαντική κλινική βελτίωση τόσο της ψωρίασης όσο και της ψωριασικής αρθρίτιδας. Υπάρχουν στοιχεία για μακροχρόνια ασφάλεια του φαρμάκου σε μεγάλους αριθμούς ασθενών με ρευματοειδή αρθρίτιδα. Και σε παιδιά >6 ετών
Infliximab (© REMICADE), χορηγείται ενδοφλεβίως σε δόση 5 mg/kg βάρους σώματος, αρχικά σε 2 εβδομάδες από την πρώτη θεραπεία, κατόπιν σε ένα μήνα και στην συνέχεια κάθε 2 μήνες. Η θεραπεία διαρκεί περίπου 2 ώρες και γίνεται στο νοσοκομείο. Είναι πολύ καλή η ανταπόκριση της ψωριασικής αρθρίτιδας και της ψωρίασης. Εχει πολύ καλά αποτελέσματα και στη Νόσο Crohn.
Adalimumab (© HUMIRA), χορηγείται υποδορίως, από τον ίδιο τον ασθενή ή από τον δερματολόγο, σε δόση 40 mg, κάθε 15 ημέρες. Έχει ένδειξη τόσο στην ψωρίαση όσο και στην ψωριασική αρθρίτιδα, με σχετικά καλό προφίλ ασφάλειας και αποτελεσματικότητας. Και σε παιδιά >4 ετών
Ustekinumab (© STELARA, Janssen) Αναστέλλει τις IL-12 και IL-23. Χορηγείται υποδορίως, σε δόση 45 ή 90 mg, κάθε 12 εβδ. Εχει εντυπωσιακά αποτελέσματα και η τρίμηνη χορήγηση κάνει πραγματικά τον ασθενή να «ξεχνά» εντελώς το νόσημά του! Εντυπωσιακή η ασφάλειά του.Και σε παιδιά >6 ετών
Sekucinumab (© COSENTYX, Novartis). Ανθρώπινο μονοκλωνικό αντίσωμα, αναστέλλει τη δράση της IL-17A. Χορηγείται ΥΔ με δύο ενέσεις των 150mg ανα μήνα. Και σε παιδιά >6 ετών
Apremilast (© OTEZLA, Genesis Pharma). Είναι από του στόματος αναστολέας της PDE4, δηλ. της φωσφοδιεστεράσης τύπου 4. Η αναστολή της PDE4, προκαλεί συσσώρευση c-AMPστα λευκοκύτταρα με αποτέλεσμα αντιφλεγμονώδη δράση. Ο ρόλος του μελετάται στην ψωρίαση, ψωριασική αρθρίτιδα, ρευματοειδή αρθρίτιδα και ν. Behcet. Η δράση της apremilast στις ψωριασικές βλάβες, συνίσταται σε μειωμένη έκφραση του TNF-α, HLA-DRκαι του ICAM-1 (inter-cellularadhesionmolecule 1). Δεν απαιτείται εργαστηριακό έλεγχος και χορηγείται με δύο χάπια των 30mg πρ και βράδυ.
Brodalumab (© KYNTHEUM, Amgen). Ανθρώπινο μονοκλωνικό αντίσωμα, αναστέλλει τη δράση των IL-17A, IL-17F και IL-17A/F. Χορηγείται υποδορίως, σε δόση 210 mg, κάθε 2 εβδ. Απο τα πιο αποτελεσματικά.
Guselkumab (©TREMFYA, Janssen). Αναστολέας της IL-23. Χορηγείται υποδορίως, σε δόση 100 mg, κάθε 8 εβδ
Ixekizumab (© TALTZ, Lily) Αναστολέας της IL-17. Χορηγείται υποδορίως, σε δόση 80 mg, κάθε 4 εβδ. Και σε παιδιά >6 ετών
Bimekizumab (© BIMZELX, UCB) Αναστέλλει τη δράση των IL-17A, IL-17F. Χορηγείται υποδορίως, σε δόση 160mg, κάθε 8 εβδ.
Risankizumab (© SKYRIZI) Αναστολέας της IL-23. Χορηγείται υποδορίως, σε δόση 160 mg, κάθε 12 εβδ

Ας σημειωθεί τελειώνοντας ότι το ετήσιο κατά προσέγγισιν κόστος θεραπείας με βιολογικούς παράγοντες είναι περίπου 10-20.000€ και συνταγογραφούνται με ΜΗΔΕΝΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ απο τον ΕΟΠΥΥ.

Ένας πραγματικός οργασμός παρατηρείται αυτή τη στιγμή στο ερευνητικό και θεραπευτικό πεδίο της Ψωρίασης. Οι λεγόμενοι Βιολογικοί παράγοντες, στην πρώτη γραμμή. Οι παρακάτω θεραπευτικές προσεγγίσεις, τόσο τοπικές όσο και συστηματικές, βρίσκονται σε διάφορα στάδια κλινικών δοκιμών, προσφέροντας ελπίδα για βελτιωμένη διαχείριση της νόσου.

Α. Τοπικές Θεραπείες:

Roflumilast Cream (Zoryve): Αναστολέας PDE4, μειώνει τη φλεγμονή μέσω της αναστολής της φωσφοδιεστεράσης-4. Έχει δείξει αποτελεσματικότητα στη βελτίωση της ερυθρότητας, απολέπισης και πάχυνσης του δέρματος, με εγκεκριμένη χρήση για την ψωρίαση κατά πλάκας.

Tapinarof Cream (Vtama): Αγωνιστής του AhR, ενεργοποιεί τον υποδοχέα αρυλίου υδρογονάνθρακα, ρυθμίζοντας τη φλεγμονή και την λειτουργία του δερματικού φραγμού. Έχει δείξει υψηλά ποσοστά κλινικής εκκαθάρισης του δέρματος.

Bimekizumab Topical Formulation: Τοπική μορφή αναστολέα IL-17A/F, που αναστέλλει τη δράση αυτών των φλεγμονωδών κυτοκινών στο δέρμα. Έχει δείξει καλή αποτελεσματικότητα και ανοχή σε πρώιμες μελέτες.

INCB018424 (Incyte Corp): Τοπικός αναστολέας των JAK1/2, που στοχεύει την ενεργοποίηση των Th1, Th17 και των κερατινοκυττάρων. Σε μελέτη φάσης IIb, προκάλεσε διπλάσια μείωση των δεικτών της νόσου σε σύγκριση με το placebo.

ΑΝ2728 (Anacor Pharmaceuticals) και ΜΚ0873 (Merck): Τοπικοί αναστολείς PDE4, που αναστέλλουν τη φλεγμονή μέσω της αναστολής της φωσφοδιεστεράσης-4.

IP10.C8 (Immune Technologies and Medicine, GmbH): Τοπική θεραπεία σε μορφή gel, αναστέλλει την ενεργοποίηση των Τ-κυττάρων μέσω της αναστολής των DPIV και APN.

CT327 (Creabilis ST): Τοπική εφαρμογή μορίου που μπλοκάρει τους υποδοχείς NGF, μειώνοντας τον πολλαπλασιασμό των κερατινοκυττάρων και την φλεγμονή.

AS101: Τοπική θεραπεία που στοχεύει στο NF-κB σύμπλεγμα, ωστόσο, η έρευνα για την ψωρίαση φαίνεται να έχει εγκαταλειφθεί.

Β. Συστηματικές Θεραπείες:

Deucravacitinib (Sotyktu): Εκλεκτικός αναστολέας TYK2, μειώνει τη φλεγμονή μέσω της αναστολής της τυροσινικής κινάσης 2. Έχει δείξει βελτίωση στον δείκτη PASI και την κλινική εικόνα.

Izokibep: Αναστολέας IL-17A σε μορφή μικρού μορίου, στοχεύει τη φλεγμονή. Τα πρώιμα δεδομένα είναι ενθαρρυντικά, παρόμοια με τις βιολογικές θεραπείες.

LY2439821 (Eli Lilly): Μονοκλωνικό αντίσωμα που αναστέλλει τη δράση της IL-17A.

RG4934 (Hoffmann-LaRoche): Μονοκλωνικό αντίσωμα που αναστέλλει τη δράση της IL-17.

Fezakinumab (ILV-094, Pfizer): Μονοκλωνικό αντίσωμα που αναστέλλει τη δράση της IL-22, μια φλεγμονώδης κυτοκίνη του δέρματος.

AEB071 (Novartis): Από του στόματος αναστολέας PKC, μειώνει τον πολλαπλασιασμό των Τ-κυττάρων και την παραγωγή κυτοκινών. Έχει δείξει εντυπωσιακή βελτίωση του PASI σε πρώιμες μελέτες.

BMS-582949 (Bristol Myers Squibb): Αναστολέας πρωτεϊνικών κινασών MAPK, ειδικά της p-38-MAPK, με δοσολογικό σχήμα υπό διερεύνηση.

Lestaurtinib (CEP-701, Cephalon): Αναστολέας της τυροσινικής κινάσης FLT-3, στοχεύει στην ανάπτυξη των δενδριτικών κυττάρων.

Tofacitinib (CP-690,550, Pfizer): Από του στόματος αναστολέας των κινασών JAK, ειδικά των JAK-1 και JAK1/JAK3, με αξιόλογα αποτελέσματα και δοκιμές σε τοπική μορφή.

ASP-015K (Astellas): Αναστολέας JAK3, σε μελέτες Φάσης III.

SRT2104 (GlaxoSmithKline): Από του στόματος ενεργοποιητής SIRT1, μειώνει την φλεγμονή, προάγει την διαφοροποίηση των κερατινοκυττάρων και ίσως επηρεάζει τις συνοσηρότητες της ψωρίασης.

SCH527123 (Schering-Plough): Ανταγωνιστής των υποδοχέων CXCR1/2, που συνδέονται με φλεγμονώδεις χημειοκίνες.

AbGn-118 (Boehringer Ingelheim): Μονοκλωνικό αντίσωμα που στοχεύει την PSGL-1, η οποία δρα αντιφλεγμονωδώς.

BT-061 (Biotest): Μονοκλωνικό CD4 αντίσωμα.

CF101 (Can-Fite, BioPharma): Ανταγωνιστής του υποδοχέα Α3 της αδενοσίνης (A3AR), με μέτρια αποτελέσματα μέχρι στιγμής.

VB-201 (Vascular Biogenics): Συνθετικό ανάλογο φωσφολιπιδίων, με αντιφλεγμονώδη δράση και καλό προφίλ ασφαλείας σε πρώιμες μελέτες.

ACT 128800 (Actelion): Ισχυρός ενεργοποιητής του υποδοχέα S1P, που ρυθμίζει τον πολλαπλασιασμό των κερατινοκυττάρων.

RWJ-445380 (Johnson & Johnson): Αναστολέας της Καθεψίνης S, που εκφράζεται σε κύτταρα που παρουσιάζουν αντιγόνα.

Σημαντικές Σημειώσεις:

Στάδια Δοκιμών: Τα φάρμακα βρίσκονται σε διάφορα στάδια κλινικών δοκιμών (Φάση Ι, ΙΙ, ΙΙΙ), με την κάθε φάση να αξιολογεί την ασφάλεια και αποτελεσματικότητα σε αυξανόμενο αριθμό συμμετεχόντων.

Μηχανισμοί Δράσης: Οι θεραπείες στοχεύουν διάφορους μηχανισμούς φλεγμονής, όπως κυτοκίνες (IL-17, IL-22), πρωτεϊνικές κινάσες (JAK, TYK2, MAPK), υποδοχείς (AhR, SIRT1) και άλλα μονοπάτια σηματοδότησης.

Εξατομικευμένη Θεραπεία: Είναι σημαντικό να συζητάς με τον δερματολόγο σου για τις πιο κατάλληλες θεραπευτικές επιλογές, καθώς κάθε περίπτωση ψωρίασης είναι μοναδική.

Συμπερασματικά:

Η έρευνα για την ψωρίαση είναι σε πλήρη εξέλιξη, με πολλές νέες θεραπείες υπό ανάπτυξη, που στοχεύουν τόσο την τοπική όσο και τη συστηματική αντιμετώπιση της νόσου.